“In aanwezigheid van een kunstwerk is het belangrijk te zwijgen zoals in aanwezigheid van een vorst: wachten om te weten of en wat te zeggen, en nooit eerst spreken. Anders is er een groot risico dat men alleen zijn eigen stem hoort.”
De wereld als wil en representatie
“Vor ein Bild hat jeder sich hinzustellen wie vor einen Fürsten, abwartend ob und was es zu ihm sprechen werde ; und, wie jenen, auch dieses nicht selbst anzureden : denn da würde er nur sich selbst vernehmen.”
De wereld als Wille en Vorstellung
― ARTHUR SCHOPENHAUER
(1788-1860)
Wat is een niet-fungibele token (NFT)? – – Definitie en voorbeelden
Lees ook: Hoe de prijs van een NFT schatten?
Voorbeelden van in NFT verkochte digitale werken: 500.000 dollar voor dezelfde Nyan Cat – 69,3 miljoen dollar voor het digitale werk van Beeple – 5,8 miljoen dollar voor de digitale collectie WarNymph van Grimes.
Laten we het hier gewoon hebben over fungibiliteit. In het recht is een fungibel goed een goed dat niet kan worden geïndividualiseerd. Dit geldt ook voor levensmiddelen, waarbij een wortel kan worden geruild tegen een andere wortel. Niet-fungibele dingen daarentegen hebben hun eigen kenmerken die onderling niet kunnen worden uitgewisseld. Het typische voorbeeld is een kunstwerk.
Deze twee bitcoins zijn identiek,
ze zijn volledig uitwisselbaar in hun gebruik.
Deze twee lopers zijn verschillend,
elk zal zijn eigen nut en waarde hebben.
Lees: NFT Maand – Hoofdstuk I: Wat is een NFT?
In de wereld van crypto-activa en blockchain is bitcoin een fungibel ding, NFT’s zijn niet-fungibele dingen. En dat is waarom NFT’s worden beschouwd als digitale kunst.
Uittreksel uit: Wat zijn NFT’s? Het NFT-ecosysteem in kaart brengen
Lees ook: Welke regelgeving en belasting voor niet-fungibele tokens (NFT)?
Uittreksel uit de Algemene Voorwaarden van OpenSea: “Crypto Assets” verwijst naar unieke niet-fungibele tokens, geïmplementeerd op de Ethereum blockchain (het “Ethereum Platform”) met behulp van smart contracts, met inbegrip van maar niet beperkt tot Ethmoji, CryptoKitties, CryptoCelebrities, en CryptoPunks.
Terwijl in het verleden de status van een kunstwerk nog kon worden overgelaten aan de beoordeling van deskundigen of magistraten, lijkt het ons dat in 2022 alleen het PUBLIEK, dat toegankelijk is gemaakt via de nieuwe informatietechnologieën (internet, sociale netwerken, instant messaging,…), zal beslissen over deze status en de daaraan verbonden voordelen, met name monetaire (soms niet te evenaren door “oude” kunstwerken).
De NFT’s zijn dus een unieke kans, ongeëvenaard in de geschiedenis van de mensheid, om kunst te democratiseren en onmiddellijk en wereldwijd beschikbaar te maken voor iedereen die op het web is aangesloten.
Het internet gaf iedereen al toegang tot kennis en kunst, maar creëerde nog geen “onmiddellijke en wereldwijde digitale markt” voor kunst waar iedereen kunstwerken kan kopen en doorverkopen, meestal van een nieuw formaat en een nieuwe stijl die op hun beurt hedendaagse kunstenaars beïnvloeden.
Sommige kunstenaars dupliceren hun werken in NFT’s en bewaren of vernietigen vervolgens het fysieke werk, waardoor het bestaan van twee mogelijke tweelingwerken (fysiek en digitaal) wordt geopend, terwijl anderen rechtstreeks digitale werken creëren die nooit een fysiek bestaan zullen hebben.
Is er duidelijk sprake van een nieuwe “school”, of beter gezegd een artistieke trend, die bestaat uit GIF’s, of geanimeerde beelden, uit die verzadigde kleuren die eigen zijn aan software voor het maken van beelden of video’s, uit die duidelijke lijnen die Hergé niet zou hebben ontkend? Of zullen de kunstenaars die NFT’s maken nog steeds in staat zijn om “een verhaal te vertellen” en werken te bedenken met unieke kenmerken zoals deze collage van Beeple “”Everydays – The First 5000 Days”?
Wat wordt bereikt door de BLOCKCHAIN technologie is de afwezigheid van enige tussenpersoon anders dan een online platform tussen de kunstenaar, de maker van de NFT, en de koper of kunstliefhebber. Dit opent een wereldmarkt voor elke kunstenaar en een grenzeloze markt voor elke investeerder of kunstliefhebber, vrijwel vrij van transactiekosten.
Cultuur” is dus nog nooit zo dicht bij iedereen geweest, en de grenzen die de populariteit van een kunstenaar vaak tot één land of regio beperken, zijn opgeheven.
De kunstgalerie, de “salon” (particuliere of openbare tentoonstelling) of het museum zijn dus niet langer de enige plaatsen waar cultuur wordt ontdekt en uitgedragen… Maar hun bezoeken kunnen online worden gedaan met een belangrijke toevoeging sinds de NFT technologie: inclusief de mogelijkheid om geauthenticeerde en “getraceerde” (stamboom) kunst online en in alle veiligheid te kopen.
Wat de platforms ook met zich meebrengen is een afwezigheid van differentiatie en dus van status of “artistieke waarde” opgelegd door deskundigen, galeriehouders, kunstcritici, museumcuratoren,… Bovendien kan het musea en galeries tijd kosten om de opkomst van nieuwe artistieke tendensen te herkennen… Platforms “oordelen” of “verwerpen” geen enkel werk of collectie, zodat de markt en de “recensies” als enige oordelen over het artistieke of financiële belang.
Wie waren wij om te bepalen wat kunst is en wat niet?
Bestaat de geschiedenis van de kunst niet uit voortdurende evoluties met als enige continuïteit de precies andere kijk van de kunstenaar op ons dagelijks leven?
Wat is kunst? Whistler heeft deze vraag tijdens het proces beantwoord. Toen advocaat Holker probeerde zijn cliënt vrij te pleiten van smaad door erop te wijzen dat Whistler in werkelijkheid een bedrieger was, wees hij erop dat Nocturne in Black and Gold: The Falling Rocket geen voltooid kunstwerk kon zijn omdat er eenvoudigweg niet genoeg werk of tijd in het stuk was geïnvesteerd. Holker vroeg: “Heeft het je veel tijd gekost om de Nocturne in zwart en goud te schilderen? Wanneer heb je het afgemaakt? Whistler antwoordde, “Oh, ik doe het in een paar dagen.” De advocaat vroeg Whistler vervolgens of dit gewoon “de tweedaagse klus” was waarvoor hij meer dan £200 rekende? Op deze vraag antwoordde Whistler: “Nee, ik reken het aan voor de kennis van een mensenleven.” Whistler won de zaak. Hoewel het een pyrrusoverwinning was voor de schilder, die slechts één farthing – minder dan een penny – als schadevergoeding kreeg, waardoor hij failliet ging, luidde Whistlers verklaring niettemin de vestiging in van een van de centrale leerstellingen van het modernisme: dat kunst in de eerste plaats de manifestatie is van de emoties en het intellect van een individu.
Wij leven in een (digitale) wereld waarin originaliteit en nieuwheid niet langer afhankelijk zijn van artistieke tradities of van de keuzes van een kleine gemeenschap van deskundigen: iedereen kan onmiddellijk en wereldwijd kunst maken en kopen.
Bezoek: ‘David Hockney: The Arrival of Spring, Normandy, 2020, BOZAR tot 23 januari 2022 en anders de website van de kunstenaar hier.
Uiteindelijk tonen de NFT’s op de meest directe manier aan dat zij in de eerste plaats producten zijn die op een markt worden verhandeld en zetten zij zo de overwegingen van vele kunstenaars over de relatie tussen kunst en kunstmarkten voort.
De erkenning van de status van een kunstwerk – en misschien zelfs van zijn primaire functie – als handelswaar waarvan de waarde eerder voortvloeit uit zijn deelname aan een markt dan uit enige esthetische kwaliteit, heeft in de loop van de geschiedenis van de moderne kunst geleid tot een artistieke kritische beschouwing.
Tot de meest scherpzinnige vroege kritieken op de rol van kunst als handelswaar behoorden de readymades van Marcel Duchamp en het project van Yves Klein voor een “immateriële picturale sensibiliteit”. Piero Manzoni’s brutale verkoop van verzegelde blikken met het etiket “merda d’artista” (“kunstenaarsstront”) gaat nog een stap verder door te stellen dat alles wat door een kunstenaar wordt geproduceerd een uiting is van zijn of haar genialiteit en daarom verhandelbaar is als handelswaar. Er zou slechts een kleine stap nodig zijn om het model kunstenaar-product-verzamelaar-consument tot volledige consumptie te laten komen.
Deze vergankelijkheid van het kunstwerk leidt ook tot het onderzoek van Yves KLEIN, Cession d’une “zone de sensibilité picturale immatérielle” à Michael Blankfort, Pont au Double, Parijs, 10 februari 1962.
“Yves Klein le Monochrome’s zones van immateriële picturale gevoeligheid worden verkocht voor een zeker gewicht aan fijn goud. Er zijn zeven genummerde reeksen van immateriële picturale zones, die elk uit tien even genummerde zones bestaan. Voor elke overgedragen zone wordt een ontvangstbewijs afgegeven, met vermelding van het gewicht aan fijn goud, de immateriële waarde van het verworven immateriële.
De zones zijn overdraagbaar door hun eigenaars (zie regel op elk ontvangstbewijs).
In dit artikel zullen wij samen en in deze volgorde onderzoeken: 1) de juridische status 2) de fiscale status volgens de “summa divisio” van de belastingdeskundigen: directe belastingen (IPP/ISOC/INR/IPM) en indirecte belastingen (BTW, successierechten,…) en door in dit tweede deel 3 “typische” belastingplichtigen en momenten van belastingheffing te onderscheiden:
- De opsteller van NFT’s, die gewoonlijk de eerste verkoper is; en
- Het NFT uitwisselingsplatform; en
- De eerste koper van NFT en de daaropvolgende kopers(aangezien de blockchain het mogelijk maakt om transacties volledig en onbeperkt te traceren).
Wij schrijven deze regels in alle nederigheid, in een wereld die een volledige metamorfose ondergaat en steeds meer evolueert naar virtuele werelden die het recht, en in het bijzonder het belastingrecht, met moeite kan reguleren en kanaliseren.
Om maximale rechtszekerheid te garanderen, zullen wij een maximum aan bekende regels (met name op de kunstmarkt) “mutatis mutandis” toepassen op deze nieuwe artistieke tegoeden, onder overigens gelijkblijvende omstandigheden, en vooral met de permanente wil om de instructies van de Belgische belastingdienst te respecteren.
Voor ons is dit de veiligste manier om de spelers in deze nieuwe digitale werelden, van makers tot particuliere of institutionele beleggers en uitwisselingsplatforms, van advies te dienen, waarbij de rechtszekerheid zoveel mogelijk wordt gewaarborgd.
Vroeg of laat zal er wetgeving komen om onze beschouwingen te verwoorden in een verwacht maar nog niet bestaand kader. Onze grootste beloning zal dus zijn dat wij op nederige wijze hebben bijgedragen tot de reflectie en dat wij een rechtsvacuüm hebben opgevuld dat de wet – in het bijzonder het belastingrecht – notoir niet graag opvult.
