Stichtingen die erkend zijn als zijnde van openbaar nut worden “stichtingen van openbaar nut” genoemd. Andere stichtingen staan bekend als “particuliere stichtingen”.

Het doel van de particuliere stichting is de activa (een nalatenschap, een landhuis, schilderijen en precies onze NFT’s) van een persoon tijdens zijn of haar leven of na zijn of haar overlijden te verzamelen en toe te wijzen aan een specifiek doel of een specifieke persoon.

“Het behoud, de bevordering of het beheer van een particuliere kunstcollectie zijn allemaal doelstellingen die voldoen aan het criterium van belangeloosheid, op dezelfde manier als de nagedachtenis van een kunstenaar of een mecenas” ( Alexis CRUYSMANS – la fondation d’utilité publique et la fondation privée – Patrimoine et œuvres d’art – Questions choisies – 1re édition 2016 – Larcier – P. 293.).

Velen gebruikten de Angelsaksische “trust”, de Luxemburgse “fiduciaire”, de Nederlandse “stichting”, de stichting naar Liechtensteins of Zwitsers recht, en andere Stiftungen in Duitsland, waarvan het recht meer mogelijkheden bood voor particuliere stichtingen. Sommige mensen hebben ook in België “stichtingen” opgericht onder het mom van VZW’s.

Sinds de inwerkingtreding van de wet van 2 mei 2002 is het mogelijk om in België een stichting op te richten die, in ons voorbeeld, de nalatenschap, het landhuis, de schilderijen en de goederen van de overledene voor of na zijn overlijden zal innen.

Deze activa zullen worden beheerd door beheerders wier bekwaamheid de oprichter kan garanderen. Wettelijke of statutaire regels zullen ook “indelicatesse” van beheerders voorkomen.

Een andere interessante manier om de continuïteit van een vennootschap te verzekeren is de oprichting van een stichting die de aandelen van de vennootschap zal houden en effecten zal uitgeven. Dit staat bekend als de certificering van effecten. In de praktijk zal de bedrijfsleider in zijn stichting een raad van bestuur samenstellen waarin hij vertrouwen heeft.

Het is de stichting die de aan de aandelen verbonden stemrechten bezit en uitoefent en bijgevolg “zeggenschap” over de vennootschap heeft.

De bedrijfsleider laat alleen de aan de aandelen verbonden economische rechten na: dividenden en meerwaarden of liquidatiebonussen aan zijn nakomelingen, wier bestuurlijke kwaliteiten of eenvoudige bereidheid om de onderneming voort te zetten hij kan wantrouwen.

Zo kan een echt “tijdschema” voor de geleidelijke overdracht van economische en juridische rechten worden opgesteld, waarbij de bedrijfsleider de keuze heeft om hetzij de inkomsten van zijn onderneming, hetzij het beheer en de controle ervan te verdelen.

In de praktijk dient een dergelijke stichting ook om de zeggenschap over te dragen aan de erfgenamen die door de ondernemer het meest capabel worden geacht, terwijl voor de anderen het recht op de geldstromen van de onderneming behouden blijft. Omgekeerd is het heel goed mogelijk dat een stichting of trust onbekend blijft bij de erfgenamen, in tegenstelling tot een schenking die noodzakelijkerwijs door de begiftigde moet worden aanvaard.

De stichting heeft geen leden. Het is gewoon het resultaat van de toewijzing van activa aan een specifiek doel. Het biedt het voordeel van een eigen rechtspersoonlijkheid, in tegenstelling tot een onverdeelde boedel. Zonder leden heeft de stichting geen algemene vergadering, maar slechts een raad van bestuur die belast is met het beheer van het vermogen dat bestemd is voor het nastreven van het belangeloze doel.

Zonder leden of vennoten wordt de particuliere stichting bestuurd door een raad van bestuur, het enige juridisch bindende orgaan. Niets belet de stichting echter om andere organen te hebben, zoals een artistieke raad, familieraad, raad van toezicht, adviescommissie, enz. (Zie: Alexis CRUYSMANS – la fondation d’utilité publique et la fondation privée – Patrimoine et œuvres d’art – Questions choisies – 1re édition 2016 – Larcier – P. 297).

De stichter kan ook een stichting oprichten bij authentieke akte, die pas bij zijn overlijden in werking treedt. In dat geval kan de stichting de in hetzelfde testament vastgelegde schenkingen als legaat ontvangen. Zo kan de verzamelaar tot aan zijn dood de volledige eigendom van zijn verzameling behouden.

De parlementaire werkzaamheden illustreren deze doelstellingen: het veiligstellen van een collectie kunstwerken of gebouwen, het ondersteunen van de ontwikkeling van een regio, het in het leven roepen van een prijs of een kunstwerk, het behoud van het familiale karakter van een bedrijf, het behoud van de integriteit van elementen van het vermogen van een persoon. Maar wij zullen ook denken aan de bescherming van familiebelangen (de gezondheid en opvoeding van mijn kinderen en kleinkinderen verzekeren zonder hen de mogelijkheid te geven mijn vermogen te “verkwisten”), de toewijzing van een kasteel om het onderhoud en de instandhouding ervan te verzekeren, een unieke en efficiënte organisatie die wij willen behoeden voor het uiteenvallen ervan na ons overlijden, enz.

Lees: Mon château, solide sur… sa Fondation par Christophe Boeraeve in Guide patrimonial et successoral de la Libre Belgique et La fondation présente beaucoup d’attraits par Frédéric Lejoint, Juliette & Victor, 57, p. 153 en sv.